Tarihten Bir Fotoğraf 2: Vietnam'da İnfaz (Execution in Saigon), 1968

Tarih: 1 Şubat 1968

Yer: Vietnam

Fotoğrafçı: Eddie Adams

1 Şubat 1968'de, Tet Saldırısının ikinci gününde, Saygon’un Çinlilerin yaşadığı kesimindeki Çolon caddesine, Güney Vietnamlı askerler tarafından eli bağlı şekilde bir Viet Cong (Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi) gerillası getirilir. Bir ulusal polis olan Nguyen Ngoc Loan, Guyen Van Lem isimli korkmuş gerillaya silah doğrultur. Olay yerinde AP muhabiri Eddie Adams ve NBC kameramanı Vo Suu vardır. Olay anında, Eddie Adams hiç durmadan deklanşöre basarken bunun sıradan bir sorgulama olduğunu zanneder. Ama değildir, gerilla, polis tarafından yerinde infaz yöntemiyle öldürülür. Eddie Adams ve kameraman Vo Suu, adamın gözlerinin önünde öldürülmesinin şokunu yaşarken, tarihe geçecek görüntüler kaydettiklerinin farkına da varmışlardır.

Adams'ın fotoğrafı, çekildikten birgün  sonra New York Times'ın ön sayfasında yayınlanır ve ardından tüm dünyaya yayılır. Bu fotoğraf savaş karşıtı kampanyalarda kullanılan anahtar bir fotoğraf olur ve Amerikan halkının savaşlardaki varlıklarını sorgulamasına neden olur. Bütün dünya medyası tarafından birinci sayfadan kullanılan fotoğraf, Vietnam’da neler olduğuna dair ABD kamuoyunda da ilk tartışmaların yapılmasına yol açar. Bu olay bize tek başına bir fotoğrafın toplumsal hayatta neleri değiştirebileceğini gösterir. Fotoğraf, tarihte ve fotoğrafçılıkta kendine çok saygın biryer edinirken, fotoğrafçısı Eddie Adams'a da mesleki bir şöhret getiririr, hatta 1969 yılında Pulitzer ödülünü almasını sağlar.

Olayın Vo Suu tarafından çekilmiş videosu, fotoğrafı kadar ses getirmez ve kalıcı olmaz. Bu da fotoğrafın, hareketli görüntüye karşı zafer kazandığı durumlardan biridir. Fotoğraf mevzusunda en sevdiğim şeydir: Bazen tek bir 'karar anı' nı gösteren fotoğraf, olayın tümünü gösteren görüntülerden çok daha etkili olabilmektedir ve hafızalarda çok daha kolay yer edinir. Olayın görüntüsünü Youtube'tan izlemek için buraya tıklayabilirsiniz.

Gelelim fotoğrafın kahramanlarına: 

Viet cong gerillası Guyen Van Lem'in akıbeti belli zaten, adamın hayatı oracıkta son bulur. Bu gerilla bir çok polis memurunu ve memurların ailelerini öldürmekle suçlanıyordu. Bunların arasında onu vuran polis memuru Nguyen'in aynı zamanda çok yakın arkadaşı olan yardımcısı ve çocukları da vardı (Nguyen onların vaftiz babasıydı aynı zamanda) Polis ve polis yakınlarından oluşan 34 cesetin bulunduğu binanın yakınlarında bulunmuş ve suçlanmıştı. 

Fotoğrafın hayat sonlandıran, güçlü karakteri ulusal polis Nguyen Ngoc Loan'ın hayatı da bir anlamda oracıkta son bulur. Fotoğrafın çekildiği tarihten birkaç ay sonra, bir makineli tüfek ile vurulur ve bacağını kaybeder. Saygon'un düşmesi sonrasında 1975'te Vietnam'ı terkedip, Amerika'ya yerleşir ve bir pizza dükkanı açar. Fakat 1991'de kimliği ifşa olur ve  dükkanı kapatmak zorunda kalır. Fotoğrafçı Eddie Adams düzenli olarak adamı ziyaret eder, son ziyaretinde pizza restoranın tuvalet kapısında şu yazıyı görmüştür: "We know who you are, fucker"

Eddie Adams, Pulitzer ödülünü kazandıktan sonra NY Times'a şunları söyler fotoğrafı hakkında:

"The general killed the Viet Cong; I killed the general with my camera. Still photographs are the most powerful weapon in the world. People believe them, but photographs do lie, even without manipulation. They are only half-truths ... What the photograph didn't say was, 'What would you do if you were the general at that time and place on that hot day, and you caught the so-called bad guy after he blew away one, two or three American soldiers?"

"General, Viet Kong'luyu öldürdü, ben de kameramla generali öldürdüm. Fotoğraf hala dünyadaki en güçlü silah. İçinde manipulasyon olmadan fotoğraf yalan söylese bile, insanlar o fotoğrafa inanır. Aslında onlar yarı gerçekliktir. Fotoğrafımın söyleyemediği şudur: Eğer o sıcak günde, o yerde, o zamanda ve  bir, iki veya üç Amerikan askerini öldürmüş çok kötü bir adamı yakalayan generalin yerinde olsaydınız siz ne yapardınız?  " 

2004 yılında 71 yaşında ölen Eddie Adams'ın kariyeri bu fotoğraftan ibaret değil. 13 ayrı savaşta çektiği fotoğrafların yanısıra,  dünyanın dört bir tarafında dergilere kapak, gazetelere manşet olan savaş, siyaset, moda ve şov fotoğrafları da var. 1978 Robert Capa Ödülü dahil 500’e yakın ödül kazanmış fotoğrafçının hayatını anlatan 'An Unlikely Weapon' isimli 2009 yapımı bir belgesel var. Oscar ödülü bile almış olan belgeseli ben bir türlü izleyemedim. O belgeseli de izleyebilirsem, Eddie Adams hakkında ayrı bir başlık açıp, onu orada daha detaylı anmak niyetindeyim.  
(Belgeselin sitesi: http://www.anunlikelyweapon.com/ )